Sojusz STARS EU

Sojusz STARS EU składa się z dziewięciu uniwersytetów ze wszystkich części Europy, intensywnie współpracujących ze swoimi regionami. Dzięki prowadzeniu badań wysokiej jakości oraz transferowi wiedzy dostarcza on rozwiązań dla sektora przemysłu w zakresie cyfrowej i zielonej transformacji. Są to bowiem – oprócz przechodzenia do gospodarki o obiegu zamkniętym i wykorzystywania krytycznych technologii wspomagających – największe wyzwania w regionach uczelni partnerskich.

Współpraca konsorcjum obejmuje również wdrażanie priorytetów Europejskiej Przestrzeni Badawczej (European Research Area– ERA), a także tworzenie innowacyjnych systemów edukacyjnych i badawczych. Uczelnie partnerskie pracują także m.in. nad wprowadzeniem wspólnych stopni naukowych i mikropoświadczeń.

Uczelnie partnerskie:

• Hanze University of Applied Sciences (Holandia) – koordynator
• University of La Laguna (Hiszpania)
• Polytechnic Institute of Bragança (Portugalia)
• Bremen University of Applied Sciences (Niemcy)
• Śląski Uniwersytet w Opawie (Czechy)
• University West (Szwecja)
• Politechnika Krakowska (Polska)
• University of Franche-Comté (Francja)
• Aleksandër Moisiu University of Durrës (Albania)

Budżet całego projektu STARS EU wynosi 15,5 mln euro.
Dofinansowanie Komisji Europejskiej: 12 347 482 euro, w tym dla PK: 1 327 597 euro.
Wkład własny PK: 331 899 euro.

Rozmowa z prof. dr. hab. inż. Dariuszem Bogdałem, prorektorem ds. nauki, głównym koordynatorem STARS EU na Politechnice Krakowskiej

Sojusz STARS EU dąży do tego, by wspólnie stawić czoło wyzwaniom współczesnego świata. Jakim? Które są najbardziej palące? 
Projekt jest odpowiedzią m.in. na potrzeby edukacyjne, wśród których są np.: większa różnorodność w ofercie edukacyjnej i jej organizacji pod względem orientacji (akademickiej, zawodowej, wyrównawczej), długości trwania i certyfikacji (mikropoświadczenia, stopnie poniżej stopnia naukowego, stopnie naukowe, studia podyplomowe), momentu rozpoczęcia (jesień vs. dowolny miesiąc), trybu (stacjonarny, online, mieszany, hybrydowy, oparty na pracy), intensywności (pełny etat, niepełny etat), lokalizacji (z fizyczną mobilnością lub bez), wielojęzyczności (np. zadania w języku ojczystym), wielokulturowości (elementy porównawcze, różnorodność używanych przypadków), włączenia społecznego i równości płci; a także zniwelowanie słabości w pedagogice szkolnictwa wyższego i potrzeba przyspieszenia wdrażania pedagogiki cyfrowej oraz kompetencji cyfrowych pracowników i studentów. Istnieje również potrzeba rozwijania stopni naukowych z kompetencjami przyszłościowymi, na pełny etat, przez całą karierę zawodową oraz na niepełny etat, a także w zakresie języków i kompetencji międzykulturowych. Mikropoświadczenia w szerokim zakresie przedmiotów są potrzebne do podnoszenia kwalifikacji i przekwalifikowania osób uczących się przez całe życie. Absolwenci, którzy potrafią sprostać wyzwaniom, zarówno dużym, jak i małym, łącząc wiedzę teoretyczną z praktycznymi umiejętnościami rozwiązywania problemów.

Potrzebne są też kampusy – zarówno realne, jak i wirtualne – które są bardziej przyjazne dla uczących się i lepiej sprzyjają wymianie oraz wzajemnej inspiracji studentów i uczniów (młodych i dorosłych), pracowników, przedsiębiorców i społeczeństwa.

Nie można zapomnieć o potrzebach w zakresie badań i innowacji. Sojusz dąży do skuteczniejszego wdrażania priorytetów ERA, takich jak otwarta nauka i otwarta rekrutacja; wyższej jakości badań, zwłaszcza przeznaczonych  Priorytetowym Obszarom STARS EU; bardziej intensywnego zaangażowania uniwersytetów w regionalną współpracę, poprzez łączenie wyższej jakości badań z większym wpływem na transfer wiedzy; lepszego reagowania na przemiany w przemyśle, dostarczając rozwiązania dla zielonej i cyfrowej transformacji.

Jeśli chodzi o potrzeby społeczne, to mamy na uwadze: większe dzielenie się i skuteczniejszą dystrybucję oraz wykorzystanie doświadczeń i wyników projektów międzyuniwersyteckich; lepsze reagowanie na wyzwania społeczne i potrzeby wynikające z sytuacji pandemii, zmian klimatycznych, obecnej sytuacji wojennej.

Natomiast w zakresie współpracy transnarodowej zmierzamy do: lepszego wykorzystania partnerstw do systematycznego podnoszenia i rozszerzania oferty edukacyjnej, wydajności badań i innowacji oraz rozwoju kariery pracowników, a także do łagodzenia odpływu mózgów, np. poprzez online'ową współpracę zespołów, dzielenie się infrastrukturą. Podstawą naszych działań jest też dzielenie się i uczenie się od najlepszych praktyk na uniwersytetach partnerskich i poza sojuszem i wykorzystywanie możliwości mobilności, w tym wszystkich jej typów: fizycznej, wirtualnej i mieszanej, zwłaszcza w obliczu sytuacji pandemii.

STARS EU szczególnie koncentruje się na mobilności studentów, ponieważ wszyscy doświadczyliśmy, jak nierealistyczna była „Bolonia” na jej początku, kilka lat temu - nie było struktur dla mobilności studentów z północy na południe i z zachodu na wschód Europy, a rzeczywista mobilność studentów mogła mieć miejsce tylko z dużymi ograniczeniami. 20 lat po rozpoczęciu Procesu Bolońskiego nadal doświadczamy fundamentalnych różnic w mobilności studentów, odpowiednich strukturach i sposobie myślenia w całej Europie i także w tym sojuszu. Proces Boloński nie dostarczył w pełni zharmonizowanych struktur dla mobilności studentów w całej Europie, jednak wiele elementów Bolognii – ECTS, transfer punktów, uznawanie, Europejskie Podejście itd. – stanowi podstawę nowej ideologii uniwersyteckiej, która może stać się punktem wyjścia dla nowego pomysłu uniwersytetu. Koncepcja Europejskiego Uniwersytetu wiąże się, między innymi, z wizją dokończenia tych struktur teraz. Mikropoświadczenia jako najmniejsza forma oferty studiów mogą tu odegrać decydującą rolę, będąc elastyczne i możliwe do układania. Ustanowienie strukturalnej kompatybilności przy jednoczesnym zachowaniu różnic kulturowych – ta europejska wartość dla Europy zostanie wykorzystana.

Partnerzy sojuszu przeanalizowali regionalne priorytety RIS3 i zidentyfikowali wiele wspólnych wyzwań i komplementarnych obszarów do pracy. We wszystkich regionach partnerów, transformacja energetyczna i przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym są najbardziej prominentnymi wyzwaniami. Następnie – cyfrowa transformacja i wykorzystanie krytycznych technologii wspomagających. Komplementarność znajduje się również w wielu innych obszarach: międzynarodowa i międzyregionalna orientacja, agenda umiejętności dla regionu, inwestycje w ekosystem, generowanie wiedzy i podnoszenie doskonałości oraz wartościowanie. Partnerzy nadal wykorzystują komplementarności i szukają synergii, aby stawić czoło regionalnym wyzwaniom społecznym, przyczyniając się do rozwoju regionalnego i międzyregionalnego.

Na jakim etapie są prace nad utworzeniem wspólnych stopni naukowych – licencjackich i podyplomowych, mikropoświadczeń oraz programów stażowych i współpracy międzyregionalnej? 
Prace nad wspólnymi stopniami naukowymi, mikropoświadczeniami oraz programami stażowymi są w toku i będą trwały praktycznie do końca realizacji projektu, tj. do 31 października 2027 roku.

Współpraca regionalna odbywa się w trakcie trwania całego projektu, przede wszystkim w obszarze Workpackage 2 Regional Transition Accelerator, który odgrywa kluczową rolę w zaangażowaniu regionalnych aktorów w działania STARS EU, zarówno na poziomie regionalnym, jak i międzyregionalnym. Główne cele w ramach tego pakietu działań to: 
• zaangażowanie regionalnych ekosystemów sojuszu w prowadzenie międzyregionalnych działań edukacyjnych, badawczych i innowacyjnych związanych z ich strategiami inteligentnej specjalizacji oraz z priorytetowymi obszarami STARS EU na poziomie regionalnym i międzyregionalnym;
• wspieranie regionalnych transformacji i pozytywny wpływ na lokalne społeczności i ekosystemy, przyczyniając się tym samym do rozwoju regionalnego i poprawy dobrostanu społecznego; 
• tworzenie społeczności STARS EU, która angażuje regionalnych interesariuszy w promocję i wsparcie międzyregionalnego ekosystemu współtworzenia w obszarze edukacji, badań, innowacji i wpływu regionalnego; 
• wspieranie innowacji i talentów przedsiębiorczych poprzez bliskie zaangażowanie regionalnych interesariuszy w dostosowane do ich potrzeb możliwości szkoleniowe STARS EU.

W jakich obszarach pracują Tematyczne Grupy Zainteresowań (Thematic Interest Groups), jakich zagadnień dotyczą Programy Mieszane (Blennded Intensive Programmes)? 
Na podstawie wymienionych potrzeb i wyzwań zostały zidentyfikowane obszary tematyczne, które z perspektywy projektu są kluczowe ze względu na tematy przyszłych projektów badawczych, o które partnerzy sojuszu planują się ubiegać. W ramach sojuszu STARS EU działa obecnie dziewięć  Thematic Interest Groups (TIGs): 
1. Przedsiębiorczość i innowacje. 
2. Przestrzenie życiowe. 
3. Gospodarka o obiegu zamkniętym.
4. Transformacja cyfrowa. 
5. Sztuka i przemysły kreatywne. 
6. Transformacja energetyczna. 
7. Zdrowie przez całe życie. 
8. Przemysł zrównoważony. 
9. Integracja i sprawiedliwość społeczna.

Uczestnicy TIGów (naukowcy, dydaktycy, doktoranci i studenci) w ramach tych obszarów planują m.in. BIPy (Blended intensive programmes), pracują nad wspólnymi projektami badawczymi, opracowują wspólne kierunki studiów, organizują wspólne wydarzenia, mające na celu promocję wiedzy na temat projektu, jak np. STARS TALKS, czyli wywiady z naukowcami – ekspertami w swoich dziedzinach.

Rozmawiała: Dorota Kruszewska