Włączanie i różnorodność – Inclusion & Diversity

Włączanie i różnorodność

Zapraszamy do zapoznania się ze strategią na rzecz włączania społecznego i różnorodności polskiej Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności na lata 2022-2027.

fot. Shutterstock

O strategii

Kontekst europejski

W ostatnich latach równy dostęp do edukacji był głównym zagadnieniem polityki poruszanym na najwyższym szczeblu Unii Europejskiej. Europejskie głowy państw i szefowie rządów dyskutowali o znaczeniu edukacji dla przyszłości Europy na Szczycie Społecznym na rzecz Sprawiedliwego Zatrudnienia i Wzrostu Gospodarczego w Göteborgu w listopadzie 2017 roku. Na szczycie tym wezwano państwa do działania na rzecz „sprawiedliwych miejsc pracy i wzrostu gospodarczego” w Europie oraz ustanowiono europejski filar praw socjalnych. Równość w edukacji jest kluczowym elementem tego filaru.

Kontekst krajowy

W Polsce system oświaty zapewnia realizację prawa każdego obywatela do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju. Osoby uczące się mogą korzystać z dostosowania treści, metod i organizacji nauczania do swoich możliwości psychofizycznych, a także pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej.

Z kolei organizacja i realizacja procesu dydaktycznego na uczelni powinna być dostosowana do szczególnych potrzeb studentów z niepełnosprawnością.

Misja i wizja polskiej Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności

Polska Narodowa Agencja Programu Erasmus+ i Europejski Korpus Solidarności realizując założenia programowe nakreślone w podstawach prawnych oraz dokumentach strategicznych powiązanych z programami Erasmus+ oraz Europejski Korpus Solidarności będzie działać na rzecz włączania społecznego i różnorodności. Dbanie o szczególne wsparcie dla osób z mniejszymi szansami i wymagających szczególnego wsparcia edukacyjnego zawsze było wpisane w kodeks postępowania Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności jako instytucji oraz wszystkich jej pracowników. Z uwagi na priorytety określone dla programów Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności na lata 2021-2027 działania związane z promowaniem i wdrażaniem założeń włączania społecznego i różnorodności będą z jeszcze większą determinacją i świadomością realizowane.

fot. Shutterstock

Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności działa w systemie prawnym Rzeczypospolitej Polskiej, w której Konstytucja przyznaje obywatelom wolności i prawa osobiste oraz stoi na straży równego ich traktowania. Polska jest państwem członkowskim Unii Europejskiej i tym samym w pełni respektuje zapisy Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

Programy Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności dla instytucji, organizacji, placówek edukacyjnych działających na rzecz edukacji formalnej, pozaformalnej oraz uczenia się nieformalnego są i będą nieocenionym narzędziem realizacji celów włączania społecznego i wspierania różnorodności. Pandemia zasadniczo zmieniła kontekst funkcjonowania programów edukacyjnych poprzez ograniczenie mobilności i konieczność realizowania działań projektowych online, co pewne grupy docelowe postawiło w jeszcze bardziej niekorzystnej sytuacji.

Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności realizując strategię na rzecz włączania społecznego i różnorodności, przyjmuje w pełni założenia dotyczące priorytetu „Włączanie i różnorodność” programów Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności, co oznacza, że będzie promować równe możliwości i równy dostęp, włączanie społeczne, różnorodność i sprawiedliwość we wszystkich działaniach objętych tym priorytetem. Organizacje pracujące na rzecz osób z mniejszymi szansami, jak i bezpośrednio osoby z mniejszymi szansami uczestniczące w działaniach projektowych będą otoczone właściwą troską i wsparciem. Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności zadba o to zarówno podczas realizacji własnych działań promocyjnych, działań wspierających wnioskodawców i beneficjentów oraz działań realizowanych w ramach projektów dofinansowanych przez Narodową Agencję programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności. Zostaną dołożone starania, by ułatwić dostęp do programu jak najszerszemu spektrum organizacji i aby umożliwiały one korzystanie z programu większej liczbie osób z mniejszymi szansami.

fot. Shutterstock

Dowiedz się więcej

Władze w prawie wszystkich europejskich systemach edukacji w oficjalnych dokumentach definiują lub odnoszą się do pojęć związanych z równością szans w edukacji. Oprócz pojęcia „zapewnianie równości szans” stosowne terminy obejmują: sprawiedliwość, wyrównywanie szans, równouprawnienie/nierówne traktowanie, niekorzystną sytuację, brak dyskryminacji, grupy szczególnie narażone, grupy ryzyka i wczesne kończenie nauki szkolnej (Eurydice 2020).

Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności przyjmuje w pełni spektrum sytuacji powodujących, iż osoba ma mniejsze szanse uczestnictwa w programach Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności – nie znajdujemy pełniejszych definicji niż te, które zostały wypracowane we wzajemnym dialogu ekspertów i polityków zajmujących się polityką edukacyjną, kulturową i społeczną i są przedstawione w dokumentach programowych. Są to:
- Niepełnosprawność: obniżona sprawność fizyczna, umysłowa, intelektualna lub sensoryczna, która w interakcji z różnymi barierami może ograniczać pełne i efektywne uczestnictwo w życiu społecznym na równych zasadach z innymi obywatelami.
- Problemy zdrowotne: poważne choroby, choroby przewlekłe lub wszelkie inne sytuacje związane ze zdrowiem fizycznym lub psychicznym, które utrudniają lub uniemożliwiają uczestnictwo w życiu społecznym.
- Dostępność oraz struktura oferty edukacyjnej i szkoleń oraz problemy edukacyjne powodujące osiąganie słabych wyników w nauczaniu, a tym samym słabsze przygotowanie do życia zawodowego i społecznego, prowadzące do przedwczesnego kończenia nauki, młodzież NEET (młodzież niekształcąca się, niepracująca ani nieszkoląca się) oraz nisko wykwalifikowani dorośli.
- Różnice kulturowe: wpływające na zmniejszenie szans w szczególności osób pochodzących ze środowisk migracyjnych lub uchodźczych.
- Bariery ekonomiczne: niskie dochody, długotrwałe bezrobocie, niepewna sytuacja lub ubóstwo, bezdomność.
- Bariery społeczne: trudności w przystosowaniu społecznym, takie jak ograniczone kompetencje społeczne, zachowania antyspołeczne lub wysokiego ryzyka, trudna sytuacja życiowa.
- Bariery społeczne związane z dyskryminacją: ze względu na płeć, wiek, pochodzenie etniczne, religie, przekonania, orientację seksualną lub niepełnosprawność itp.
- Bariery geograficzne: zamieszkanie na terenach z mniejszymi możliwościami edukacyjnymi, rozwojowymi, transportowymi, z niską aktywnością obywateli, mniej rozwiniętych gospodarczo lub z mniejszym dostępem do instytucji kultury.
Narodowa Agencja Programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności zakłada następujące cele długofalowe do roku 2027:
1. Uwrażliwianie pracowników na kwestie włączania społecznego i różnorodności oraz podnoszenie ich kompetencji w zakresie wspierania realizacji projektów z udziałem osób z mniejszymi szansami, aby działania podejmowane na rzecz beneficjentów programu były adekwatne i wysokiej jakości.
2. Wzmocnienie wizerunku programu Erasmus+ oraz Europejskiego Korpusu Solidarności jako programów sprzyjających włączaniu społecznemu i niwelowaniu barier w dostępie do edukacji, kształcenia i szkoleń przez konsekwentne realizowanie działań na rzecz włączania i różnorodności.
3. Zwiększenie liczby uczestników z mniejszymi szansami w dofinansowywanych projektach, w szczególności tych, dla których głównym celem jest realizacja założeń priorytetu „Włączanie i różnorodność”.
4. Podnoszenie jakości działań projektowych poprzez systemowe działania wspierające oferowane wnioskodawcom oraz beneficjentom projektów realizowanych w ramach programów Erasmus+ oraz Europejski Korpus Solidarności.
Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności, realizując swoją misję, zawsze będzie się kierować dążeniem do nawiązywania dialogu ze wszystkimi środowiskami, prowadzeniem konstruktywnych dyskusji z interesariuszami oraz niwelowania wszelkiego rodzaju radykalizmów. Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności będzie współpracować z krajowymi, regionalnymi i lokalnymi instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz osób z mniejszymi szansami, aby wypracować maksymalną synergię działań i wspierać osoby indywidualne oraz organizacje w optymalny sposób.

Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności będzie kontynuować działania na rzecz mniej doświadczonych organizacji ubiegających się o dofinansowanie (w szczególności tych, które nie korzystały dotychczas z oferty programów) oraz na rzecz osób indywidualnych, które obawiają się uczestnictwa w mobilności i projektach międzynarodowych, aby wzmacniać markę programów Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności jako dostępnych dla każdego.

Działania na rzecz osób z mniejszymi szansami będą dostosowywane do specyfiki formy edukacji (formalna, pozaformalna) czy nieformalnego uczenia się, sektora edukacji (edukacja szkolna, kształcenie i szkolenia zawodowe, edukacja dorosłych, szkolnictwo wyższe, edukacja na rzecz osób młodych) oraz grupy odbiorców (uczniowie, studenci, młodzież, osoby dorosłe, nauczyciele, nauczyciele akademiccy, trenerzy, szkoleniowcy, pracownicy administracji instytucjonalnej, samorządowej itp.).

Realizacja działań podejmowanych przez Narodową Agencję Programu Erasmus+ oraz Europejskiego Korpusu Solidarności

Dążąc do osiągnięcia powyżej zdefiniowanych celów, Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności będzie realizować następujące działania:
- Przygotowanie pracowników
Każdy nowo zatrudniany pracownik będzie zobowiązany do zapoznania się ze strategią Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności na rzecz włączania i różnorodności i do dołożenia wszelkich starań, by w swojej codziennej pracy ją realizować.

Każdy pracownik będzie aktualizował wiedzę poprzez udział w seminarium tematycznym dot. włączania i różnorodności zapewnianego w ramach działań szkoleniowych Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności lub w ramach działań TCA/NET dotyczących włączania i różnorodności.

Koordynatorzy zespołów i dyrektorzy biur będą monitorować postępy podległych im pracowników w poznawaniu założeń włączania i różnorodności i – w razie potrzeby – rekomendować działania naprawcze.
- Międzysektorowa grupa robocza Narodowej Agencji programu Erasmus+ oraz Europejskiego Korpusu Solidarności ds. Włączania i różnorodności
Istotne znaczenie dla wdrażania i aktualizowania strategii Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności będzie miała międzysektorowa grupa robocza w zakresie włączania i różnorodności. Grupa została powołana w I półroczu 2021 roku. Koordynatorem działań grupy jest osoba pełniąca funkcję koordynatora zespołu ds. TCA (Training and Cooperation Activities). W skład grupy wchodzą przedstawiciele każdego sektora Erasmus+ oraz Europejskiego Korpusu Solidarności, a także Biura Promocji. Członkowie grupy będą odgrywali rolę doradczą dla kolegów w swoich sektorach (będą to Inclusion Oficers w poszczególnych sektorach) oraz będą wsparciem dla koordynatora Zespołu ds. TCA pełniącego jednocześnie funkcję TCA Inclusion Officer dla całej Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności.
- Przygotowanie ekspertów współpracujących z Narodowej Agencji programu Erasmus+ oraz Europejskiego Korpusu Solidarności
Eksperci współpracujący z Narodową Agencją programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności w zakresie oceny wniosków o dofinansowanie oraz raportów z realizacji projektów zostaną przeszkoleni (w ramach przygotowania do pracy w ramach konkretnego konkursu wniosków i akcji) w tematyce związanej z priorytetem Włączanie i różnorodność, aby oceniać zgodnie z tym priorytetem zarówno planowane przez wnioskodawców działania projektowe w odpowiedni sposób uwzględniające potrzeby osób z mniejszymi szansami, jak i właściwie zastosować zasadę proporcjonalności w stosunku do małych, niedoświadczonych organizacji działających lokalnie na rzecz tych osób.

Eksperci współpracujący z Narodową Agencją programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności w charakterze wykładowców, prelegentów, szkoleniowców, trenerów (wydarzenia, działania wspierające, monitorujące i upowszechniające) będą wybierani z należytą starannością spośród osób pracujących w instytucjach i organizacjach profesjonalnie zajmujących się tematyką włączania i różnorodności lub w ramach otwartych naborów organizowanych przez Narodową Agencję programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności.

Ponadto systemowe szkolenia dla ekspertów zewnętrznych oceniających wnioski będą miały na celu wystandaryzowanie podejścia ekspertów do oceny wniosków pod kątem uwzględniania tematyki włączania i różnorodności we wszystkich propozycjach składanych przez wnioskodawców.
- Wsparcie dla beneficjentów w realizacji działań projektowych
Włączanie i różnorodność to jedna z czterech podstawowych zasad nowego programu 2021-2027 wymieniona w Standardach jakości Erasmusa, które muszą być przestrzegane przez akredytowane i nieakredytowane organizacje realizujące działania w zakresie mobilności edukacyjnej. W ramach Standardów organizacje zobligowane są do otwierania się na uczestników z różnych środowisk i o różnych możliwościach oraz aktywnego angażowania uczestników z mniejszymi szansami.

Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności zapewni systemowe wsparcie dla nowych wnioskodawców w celu jak najszerszego otwarcia programów na mniejsze i mniej doświadczone organizacje oraz dotarcie do jak największej grupy osób z mniejszymi szansami.

Odpowiednio przygotowana oferta szkoleniowa dla ww. wnioskodawców i beneficjentów zachęci do wnioskowania o dofinansowanie projektów i poprawi kompetencje zarządcze liderów projektów oraz ich wiedzę profesjonalną, co umożliwi samodzielne działanie tych organizacji.

Tematyka włączania i różnorodności będzie przedmiotem adekwatnego dla danego sektora/akcji i grupy odbiorców omówienia podczas spotkań z beneficjentami organizowanych przed lub w początkach realizacji projektów (kick-off meetings) oraz w każdym działaniu monitorująco-doradczym prowadzonym przez Narodową Agencję programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności.

Powyższe powinno doprowadzić do tego, iż działania na rzecz włączania i różnorodności będą uwzględniane (w miarę możliwości) przy realizacji działań każdego dofinansowanego projektu.

Dodatkowo w ramach działań monitorujących Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności będzie omawiała tematykę związaną z włączaniem i różnorodnością. W razie potrzeby Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności będzie zachęcała beneficjentów do tworzenia działań naprawczych w celu lepszego uwzględnienia potrzeb osób z mniejszymi szansami w ich projektach.

Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności będzie działać na rzecz sieciowania i integrowania organizacji działających na rzecz osób z mniejszymi szansami w celu wzmocnienia ich potencjału organizacyjnego i rozwojowego.
- Działania informacyjno-promocyjne
Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności będzie kontynuowała stosowanie rozwiązań właściwych dla osób z niepełnosprawnościami ruchowymi oraz osób niedowidzących (budynek siedziby Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności jest w pełni dostosowany do potrzeb osób z barierami ruchowymi, strona internetowa Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności posiada rozwiązania dogodne dla osób niedowidzących, mających problemy ze słuchem oraz osoby głuchych – np. podczas wydarzeń organizowanych przez Narodową Agencję programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności zapewniane jest tłumaczenie migowe. Wybór miejsc wydarzeń informacyjno-promocyjnych będzie uwzględniał potrzeby osób z niepełnosprawnościami).

Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności będzie organizowała seminaria tematyczne poświęcone tematyce włączania i różnorodności zarówno jako wydarzenia międzysektorowe, jak i wydarzenia adresowane do grupy odbiorców konkretnego sektora, aby pełniej odpowiedzieć na jego potrzeby.

Polska Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności przygotuje odpowiednie i dostępne materiały informacyjne oraz będzie wykorzystywać różne działania środowiskowe i kanały komunikacyjne, aktywnie docierać do organizacji działających w dziedzinach związanych z włączaniem społecznym i różnorodnością i nawiązywać z nimi kontakty we współpracy z Regionalnymi Punktami Informacyjnymi.

Atencja oraz szacunek okazywane podczas spotkań indywidualnych, seminariów, szkoleń, warsztatów oraz innych wydarzeń osobom z mniejszymi szansami jest oczywistością, a odpowiednie przygotowanie do tego pracowników Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności zostanie zapewnione w ramach podnoszenia kompetencji pracowników Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności oraz odpowiedniego doboru osób prowadzących.

Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności będzie upowszechniać tematykę włączania i różnorodności poprzez kampanie społeczne oraz upowszechnianie przykładów projektów Erasmus+ oraz Europejskiego Korpusu Solidarności na rzecz włączania społecznego.
Powyższe założenia dotyczą wszystkich sektorów, działań i akcji realizowanych przez Narodową Agencję programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności. Jednak z uwagi na specyficzne uwarunkowania istniejące w niektórych sektorach oraz konieczność zapewnienia przez Narodową Agencję programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności zasad przejrzystości wyboru organizacji i uczestników oraz zasad równego traktowania Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności dopuszcza pewne ograniczenia, co opisano poniżej.

Projekty mobilności w sektorze szkolnictwa wyższego – definicja sytuacji powodujących, iż osoba ma mniejsze szanse uczestnictwa w projekcie, dla konkursów organizowanych w latach 2021-2023 została zawężona do:
- Niepełnosprawności: o przynależności uczestnika (studenta lub pracownika) do tej grupy będzie decydowało posiadanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydanego przez upoważniony do tego organ. Szczegółowa procedura wnioskowania przez osoby z orzeczonym stopniem niepełnosprawności jest opisana na stronie Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności (dokumenty sektora Szkolnictwo wyższe).
- Barier natury ekonomicznej (tylko w odniesieniu do studentów): o przynależności do tej grupy będzie decydować fakt otrzymywania stypendium socjalnego w uczelni macierzystej, co jest dowodem na osiąganie niskich dochodów na jednego członka rodziny w rodzinie stypendysty.
Zawężenia wynikają z potrzeby jednoznacznego określenia kryteriów przynależności w celu wyeliminowania nierównego traktowania uczestników. Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności podejmie dialog z uczelnianymi koordynatorami programu Erasmus+ oraz osobami zajmującymi się w uczelniach problematyką włączania i różnorodności w celu ewentualnego poszerzenia grupy docelowej, począwszy od roku 2024 (będzie to możliwe o ile zostaną wypracowane jednoznaczne kryteria przynależności do zdefiniowanej grupy docelowej).

Realizację strategii „Włączania i różnorodności” będzie wspierać działalność Krajowego Biura Elektronicznej platformy na rzecz uczenia się dorosłych w Europie (EPALE), które oferuje określone rozwiązania dla osób z mniejszymi szansami. EPALE to europejska, wielojęzyczna, otwarta dla wszystkich społeczność profesjonalistów z dziedziny edukacji dorosłych, finansowana ze środków programu Erasmus+. Platforma nie tylko wspiera sektor Edukacji dorosłych, ale także promuje tematykę edukacji włączającej poprzez wpisy na blogu lub w aktualnościach, materiały do pobrania, organizowanie i promocję wydarzeń w tym temacie. EPALE pokazuje innowacyjne, sprawdzone rozwiązania i narzędzia, które mogą pomóc w zapewnieniu edukacji osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym i w niwelowaniu nierówności społecznych.

Powstała strona tematyczna EPALE, na której zostały zebrane artykuły na temat edukacji równych szans, aktywizacji osób zagrożonych wykluczeniem i działań na rzecz włączania społecznego: https://epale.ec.europa.eu/pl/blog/edukacja-doroslych-na-rzecz-wlaczenia-spolecznego.

Wskazówki dla beneficjentów

Programy Erasmus+ i Europejski Korpus Solidarności 2021-2027 wspierają tych, którzy mają mniejsze szanse na udział w projektach międzynarodowych oraz transgranicznych mobilnościach, a także stawiają na różnorodność i międzykulturowość. Równy dostęp i włączenie społeczne to jedno z kluczowych zadań stawianych przed realizatorami inicjatyw finansowanych z budżetu programu.

Zostało przyjęte, że za uczestników z tzw. mniejszymi szansami będą uznawane osoby, w przypadku których dostęp do uczestnictwa w programie jest utrudniony bądź ograniczony z następujących powodów:
- niepełnosprawność (tj. uczestnicy o specjalnych potrzebach): osoby niepełnosprawne fizycznie, sensorycznie, intelektualnie (upośledzone umysłowo, osoby z upośledzeniem funkcji poznawczych, osoby o obniżonym poziomie rozwoju intelektualnego) lub w inny sposób;
- trudności edukacyjne: młodzież mająca trudności w uczeniu się; osoby przedwcześnie kończące naukę; osoby dorosłe o niskich kwalifikacjach; osoby młode osiągające słabe wyniki w nauce szkolnej;
- przeszkody natury ekonomicznej: osoby o niskim standardzie życia, niskich dochodach, zależne od systemu opieki społecznej lub bezdomne; osoby długotrwale bezrobotne lub ubogie; osoby zadłużone lub doświadczające problemów finansowych;
- różnice kulturowe: imigranci lub uchodźcy bądź ich potomkowie; osoby należące do mniejszości narodowych lub etnicznych; osoby mające trudności z adaptacją językową lub integracją kulturową bądź religijną;
- problemy zdrowotne: osoby z przewlekłymi problemami zdrowotnymi, poważnymi chorobami lub zaburzeniami psychicznymi;
- przeszkody społeczne: osoby dyskryminowane ze względu na płeć, wiek, pochodzenie etniczne, religię, orientację seksualną, niepełnosprawność itp.; osoby o ograniczonych umiejętnościach społecznych bądź wykazujące zachowania antyspołeczne lub ryzykowne; osoby znajdujące się w nieustabilizowanej sytuacji życiowej; (byli) przestępcy, (byli) narkomani i alkoholicy; młodzi rodzice lub osoby samotnie wychowujące dzieci; sieroty; przeszkody natury geograficznej: osoby z obszarów oddalonych lub wiejskich; osoby mieszkające na małych wyspach lub w regionach peryferyjnych; osoby z „problematycznych” stref miejskich; osoby z obszarów o słabiej rozwiniętej sieci usług (ograniczony transport publiczny, słaba infrastruktura).
Wspierające podejście Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności wobec organizacji, osób pracujących z młodzieżą i młodych ludzi, którzy dążą do uzyskania dostępu do możliwości oferowanych przez programy Erasmus+ i Europejski Korpus Solidarności, jest zgodne z założeniami Narodowej Strategii Integracji Społecznej dla Polski oraz Ramami strategicznymi w dziedzinie kształcenia i szkolenia do 2020 r. (częściowo dotyczącymi sektora Młodzież). Działania realizowane w ramach Strategii są uwzględniane w Rocznych Planach Pracy Narodowej Agencji programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności.

W związku ze zbliżającym się ogłoszeniem długofalowej strategii na rzecz włączania w programach Erasmus+ i Europejski Korpus Solidarności, polska Narodowa Agencja przygotowuje szereg materiałów wspierających beneficjentów we wdrażaniu projektów włączających społecznie. Serdecznie zachęcamy do uwzględniania w planowanych projektach udziału osób z mniejszymi szansami i śledzenia naszej strony.

Dotychczas nie powstały jednolite przepisy ani instrukcje, których moglibyśmy przestrzegać, aby łatwo poradzić sobie z percepcją różnorodności. Możemy jednak pracować nad rozwojem kompetencji, które nam w tym pomogą. Kompetencje te można zrozumieć jako połączenie wiedzy, umiejętności i postaw ludzkich, jakie przejawiają się poprzez nasze działanie. Zestaw poniższych kompetencji może pomóc nam stworzyć mosty ponad różnicami i mieć pozytywne i pełne szacunku interakcje z ludźmi:

Aktywne słuchanie

Umiejętność słuchania i pełnego skupienia się na zrozumieniu tego, co mówią inni bez odgórnych założeń lub osądów

Rozpoznawanie uprzedzeń

Zrozumienie, jak nasza ocena sytuacji jest ukształtowana przez sposób, w jaki zostaliśmy uspołecznieni i podejmowanie starań, by przezwyciężyć nasze uprzedzenia poprzez zmianę nastawienia i rewizję naszej dotychczasowej pozycji.

Krytyczne myślenie

Umiejętność kwestionowania naszych założeń i informacji nam przedstawianych oraz przyglądanie się rzeczom z różnych perspektyw.

Empatia

Umiejętność odnoszenia się do uczuć, potrzeb i doświadczeń innych ludzi.

Komunikacja interpersonalna

Umiejętność pozytywnego i empatycznego nastawienia do innych ludzi.

Otwartość umysłu

Otwartość na branie pod uwagę pomysłów, doświadczeń i opinii, które są nowe lub inne niż nasze.

Samoświadomość

Bycie świadomym i rozumienie naszych własnych uczuć, zachowań, potrzeb i aspiracji, a także mocnych i słabych stron.

Solidarność

Uznanie własnej uprzywilejowanej pozycji, dążenie do zrozumienia zmagań grup marginalizowanych i aktywne promowanie równości.

W nowej siedmioletniej perspektywie programu Erasmus+ znalazł się szereg zapisów wychodzących naprzeciw osobom z mniejszymi szansami, np.:
- W sektorze Edukacja dorosłych nowością Akcji 1 jest możliwość udziału w mobilnościach dorosłych osób uczących się (dotąd wyjeżdżać mogła tylko kadra). Do takich wyjazdów uprawnione są grupy osób dorosłych wymagających szczególnego wsparcia edukacyjnego, z mniejszymi szansami/możliwościami, w tym z niskimi umiejętnościami podstawowymi.
- W sektorze Szkolnictwo wyższe wprowadzono wsparcie dla organizacji na obsługę mobilności osób z mniejszymi szansami. Określono nowe ramy czasowe i budżetowe partnerstw: projekt będzie mógł trwać od 12 do 36 miesięcy, a budżet projektu – wynosić od 100 tys. do 400 tys. euro. Ponadto w partnerstwach będą mogły brać udział podmioty nieposiadające osobowości prawnej, tj. jednoosobowe działalności gospodarcze i spółki cywilne.
- W sektorze Młodzież nowością są Partnerstwa na małą skalę skierowane do mniej doświadczonych organizacji podejmujących pierwsze kroki w kierunku współpracy międzynarodowej lub do organizacji docierających do odbiorców z mniejszymi szansami, o utrudnionym dostępie do edukacji i możliwości, jakie daje Erasmus+. Ułatwieniem jest mechanizm finansowania tych projektów – organizacje mogą ubiegać się o ryczałt w wysokości 30 tys. lub 60 tys. euro.
Dla osób, które przed przystąpieniem do realizacji projektów z udziałem osób z mniejszymi szansami chciałyby poszerzyć swoje kompetencje w zakresie włączania, Narodowa Agencja programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności przygotowała Warsztaty Edukacji Międzykulturowej „Między Innymi”. Obecnie warsztaty prowadzone są dla sektora Młodzież, trwają prace nad rozszerzeniem oferty na nowe grupy odbiorców. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej.

Pomocne publikacje

Publikacje nt. włączania i różnorodności:
Publikacje nt. cyfryzacji:

Włączanie i różnorodność – Inclusion & Diversity