Sojusz FORTHEM

FORTHEM to konsorcjum dziewięciu multidyscyplinarnych publicznych uniwersytetów badawczych mających doświadczenie w prowadzeniu projektów, których celem jest tworzenie wielostronnego innowacyjnego środowiska współpracy. W ramach swojej działalności sojusz powołał dziewięć międzynarodowych labów badawczych, w których współpracują naukowcy, studenci oraz partnerzy zewnętrzni. Obszarem ich zainteresowania są wyzwania, jakie stoją przed Europą – od tożsamości europejskiej przez demografię i migracje po transformację cyfrową i zmiany klimatyczne.

Jako że misją FORTHEM jest edukowanie w duchu wartości europejskich, konsorcjum organizuje europejskie szkoły letnie dla nauczycieli szkolnych oraz regionalne praktyki studenckie. Istotna jest również wymiana wiedzy wśród kadry naukowej zajmującej się dyscyplinami pedagogicznymi. Współpracę tę ułatwia możliwość korzystania z platformy Digital Academy.

Instytucje partnerskie:

University of Burgundy (lider sojuszu)
Johannes Gutenberg University Mainz
Lucian Blaga University of Sibiu
University of Agder
University of Jyväskylä
University of Latvia
University of Opole
University of Palermo
University of Valencia

Budżet projektu: 14 3779 76 euro

Rozmowa z dr Barbarą Curyło, koordynatorem sojuszu FORTHEM na Uniwersytecie Opolskim

Uniwersytet Opolski od 2019 roku jest członkiem sojuszu FORTHEM, który zrzesza dziewięć uczelni publicznych z różnych krajów. Co jest największym sukcesem tej kilkuletniej już współpracy?
O sukcesach współpracy w ramach sojuszu FORTHEM można mówić z perspektywy zarówno całego konsorcjum, jak uczelni partnerskiej, jej uwarunkowań i aspiracji. Patrząc holistycznie na sojusz, można wskazać na kilka aspektów, które determinują progres we współpracy. Po pierwsze, kreatywność, otwartość i wzajemne zaufanie partnerów w budowie nowatorskich form współpracy międzynarodowej w obszarze edukacji i badań, co przekłada się na postęp rzeczywistej integracji między partnerami w każdej z fundamentalnych misji. Po drugie, FORTHEM stwarza studentom i pracownikom bezprecedensowe możliwości w obszarze międzynarodowym, czy to w obszarze współpracy badawczej, czy współpracy kadr administracyjnych, czy to budowy oferty mobilności zróżnicowanych, wychodzących poza klasyczne modele. Te wszystkie „wielkie słowa” mają w FORTHEM swoje bardzo praktyczne przełożenie na systematyczną, codzienną współpracę między partnerami w wielonarodowym i wielokulturowym środowisku, które stało się częścią rzeczywistości akademickiej uczelni partnerskich i skutkuje pogłębiającą się socjalizacją i europeizacją studentów i kadr.

A jakie są plusy uczestnictwa w sojuszu z perspektywy Uniwersytetu Opolskiego?
Uczestnictwo w takim środowisku jest wartością samą w sobie, co wynika z profilu strategicznego uczelni. Przekłada się to na systematyczne wzmacnianie pozycji UO przez jego współdziałanie w prestiżowych kręgach akademickich w Europie oraz wzmacnianie powiązań naszej uczelni z instytucjami publicznymi i społecznymi na Opolszczyźnie i w regionach uczelni partnerskich. 1 stycznia 2021 roku sojusz FORTHEM rozpoczął realizację drugiego strategicznego projektu o nazwie FIT FORTHEM, w którym UO był aktywnym partnerem podejmując ambitne inicjatywy: starał się o prestiżowe logo HR Komisji Europejskiej oraz uzyskał członkostwo w European University Association. Skutkować to będzie dalszym wzmocnieniem uczelni, przekładając się m.in. na zwiększenie jej możliwości aplikacyjnych do wielu programów europejskich.

Uniwersytet Opolski jest odpowiedzialny m.in. za koordynowanie budowy wspólnych struktur sojuszu. To trudne zadanie?
Misja koordynowania wspólnych struktur sojuszu została powierzona UO już na etapie pierwszej aplikacji w 2019 roku i okazała się równie satysfakcjonująca, co pełna wyzwań. Jako politolog i europeista mam ogromną przyjemność i wyzwanie zawodowe w koordynowaniu prac międzynarodowego zespołu „Work package 2 Common Structures”, który jest odpowiedzialny m.in. za opracowanie procedur, procesu decyzyjnego oraz zasad funkcjonowania wspólnych instytucji sojuszu FORTHEM (Prezydencja, Komitet Sterujący, Komisja Koordynacyjna, Sekretariat Generalny, Rada Studentów, 5 Misji Obszarowych FORTHEM, Zewnętrzna Rada Doradcza, Wewnętrzna Rada Doradcza). Z racji tej funkcji, reprezentuję sojusz w pracach międzynarodowej grupy sojuszy uniwersytetów europejskich FOR-EU (grupa Legal Status Governance Structure) utworzonej przez Komisję Europejską. Po pięciu latach dotychczasowej pracy mogę powiedzieć, że budowa wspólnych struktur, a następnie funkcjonowanie w ich ramach to prawdziwa przygoda, bowiem fascynujące jest obserwowanie praktyk zarządczych w różnych uczelniach, budowa wspólnych praktyk i procedur decyzyjnych etc. Jednocześnie jest to praca o dynamice „kuli śnieżnej” – często regulacja jednej kwestii rodzi potrzebę negocjacji w kolejnym powiązanym temacie. Dodając do tego kontekst kulturowy oraz uwarunkowania regulacji narodowych otrzymujemy urzeczywistnienie koncepcji multi-level governance w praktyce.

Na każdej z uczelni działają wspólne laboratoria. UO koordynuje pracę laboratorium badawczego Experiencig Europe Lab. Na czym polega jego działalność?
Każdy z tzw. labów badawczych FORTHEM zakłada międzynarodową współpracę naukowców, studentów oraz partnerów zewnętrznych w obszarze tematycznym, który wyznacza profil labu. Współpraca ta jest definiowana przez członków labu, którzy mogą sami określić jej temat, istotę, metody oraz pożądane rezultaty. Experiencig Europe Lab, jak nazwa wskazuje, koncentruje się na tematach europejskich, które są istotne dla jego członków, stąd też w ramach labu prowadzone są projekty, m.in. w obszarze paradyplomacji regionów Unii Europejskiej z udziałem władz samorządowych regionów uczelni partnerskich, wieloaspektowych konsekwencji Brexitu, procesów europeizacji polityk publicznych w Europie czy feminizmu w wymiarze europejskim. Co ważne, każda z wielu inicjatyw labu łączy partnerów z „sojuszniczych” uczelni, stając się swoistym network within network.

Pełnoprawnymi członkami laboratoriów są studenci. W należących do sojuszu uczelniach kształci się 225 tys. młodych ludzi. Jakie korzyści odnoszą z tego, że ich uczelnie tworzą uniwersytet europejski?
W ramach labów studenci mają wyjątkowe możliwości: po pierwsze, współpracy ze swoimi profesorami na zasadach wykraczających poza tradycyjne schematy dydaktyczne, np. wspólne publikacje. Po drugie, do współpracy dołączają partnerzy zewnętrzni, co wzmacnia wymiar społeczny takiego projektu i buduje przyszłe relacje studenta z potencjalnym pracodawcą. Po trzecie, studenci mogą sami inicjować student driven projects, w których to oni decydują o tematyce i realizacji projektu. Jeśli dodamy do tego fakt, że sojusz pracuje nad uznawalnością rezultatów projektów labowych w ścieżkach kształcenia studentów, szanse i korzyści wydają się jeszcze bardziej współmierne.

W ramach sojuszu powstała Digital Academy z kursami online oraz nowymi możliwościami uczenia się w tandemie i korepetycji dla studentów.
Platforma Digital Academy stanowi instrument do wielu form współpracy dydaktycznej między partnerami sojuszu, począwszy od regularnych kursów, po takie formuły dydaktyczne jak np. materiały szkoleniowe. Dotychczas działania sojuszu koncentrowały się na zapewnieniem kompatybilności rozwiązań i systemów informatycznych uczelni partnerskich w korzystaniu z tego narzędzia, a także budowy oferty kursów i materiałów dla studentów, ale również dla pracowników. Zainteresowanie studentów Digital Academy jest bardzo duże, ale nadal kluczowe pozostają kwestie uznawalności rezultatów tych kursów, co wymaga strategicznych decyzji uczelni partnerskich.

Do realizowanego projektu włączacie też nauczycieli szkolnych, organizując m.in. szkoły letnie.
Współpraca ze szkołami i nauczycielami od samego początku znajdowała się wysoko w agendzie zainteresowań sojuszu FORTHEM w kontekście potencjalnych kierunków współpracy. Wynika to faktu, że wszystkie uczelnie partnerskie mają rozbudowaną sieć kontaktów ze szkołami i FORTHEM chciał to przenieść na wyższy poziom – międzynarodowej współpracy. W jej ramach realizowane są m.in. wspomniane szkoły letnie dla nauczycieli, a także praktyki studentów FORTHEM w szkołach w regionach uczelni partnerskich. Stawiamy też na wymianę dobrych praktyk przez kadrę naukową uczelni partnerskich w dyscyplinach związanych z kierunkami pedagogicznymi.

Rozmawiała: Dorota Kruszewska